fèminas bandinu bakis

Fèmina, né fata né strega – Impitzus de su lìbburu de Bakis Bandinu

In su 2022 Bakis Bandinu, bitichesu chi bivit aintru Terranoa e Casteddu, at pùbricau su lìbburu “Femina – né fata, né strega”. M’est capitau de ddu ligi de pagu.

Su feminismu sardu, a su mancu su feminismu sardu storicu, at arrexonau pagu impitzus sa chistioni sarda e sa chistioni de is féminas, impitzus sa chistioni de sa lìngua e sa chistioni de is féminas. Su feminismu de oi, pensaus a su chi scrit Benedetta Pintus, o su chi scrit e fait sciri “Non Una di Meno”, at cambiau. Est “intersezionale”.

Bakis Bandinu, chi est unu òmini mannu de edadi (classi 1939) fati unu lìbburu “intersezionale”, scritu de unu mascu. Giai custu est sinnu de coràgiu, ma est fintzas unu arriscu. In prus, comenti at sèmpiri fatu, circat de castiai a una chistioni ponendinci aintru totu sa connoscièntzia cosa sua de antropologo, òmini de cresia e studiosu de sa Sardìnnia.

Seu diacòrdiu impitzus totu su chi scrit, francu duas grandus chistionis, chi pertocant puru àterus arrexonamentus e àterus lìbburus de su pròpriu autori. Funt criticas generalis, naraus.

Sa primu pertocat sa cultura pastorali de su pastoriu de is montis (chi diaici si podit nai) chi est su tzentru de su scrit Bakis.

A parri miu no podit essi diaici. Sa Sardìnnia, de seculus, est fintzas sa Sardìnnia de su pranu, de is citadis, de is massajus, de is costas. No podeus arrenconai totu sa Sardìnnia a sa cultura e vida materiali de su pastori. In is ùrtimus 50 annus, in prus, sa modernidadi at fatu nasci una Sardìnnia diferenti, aundi sa stòria, is carateristicas de una civiltadi (sa civiltadi sarda) s’atobiant cun sa sociedadi de su consumu.

Sa de duus pertocat sa Crèsia catòlica. Cali est stètia su poderiu de sa crèsia in sa sociedadi sarda? Innia puru ddoi at una diferèntzias mannas aintru is logus “urbanus” e is àterus, e fitnzas unu arriscu, su de pensai chi sa situatzioni de s’acabu de s’Otuxentu, inghitzu de su Noixentu, fessit sa “norma” antis puru. Circu de mi spricai.

Una bella pariga de autoris ant ammostau chi in is biddas de Sardìnnia unu piciocu e una picioca andànt a bivi imparis, e fintzas a amorai, antis de sa coja. Giampaolo Salice scrit: “Ancora fino alla prima metà dell’Ottocento, il matrimonio sardo è un affaire complesso […]. Il rito religioso arriva relativamente tardi a suggellare un’unione già solida e nota alla comunità. […] Nel periodo antecendente le nozze […] la coppia è comunque formata con gli sponsali, la promessa che impegna le due famiglie davanti alla comunità, la quale di contro arriva perfino a tollerare l’intimità sessuale tra i fidanzati. [….]

La Chiesa interpreta la sessualità pre-matrimoniale – spesso consumata nell’ambito di convivenze precedenti le nozze – come il segno tangibile di una corruzione spirituale”[1].

Sa Crèsia no cumandàt. Is arrelatas aintru mascus e fèminas in Sardìnnia depint partiri de innoi.

Ddoi at logus (Seui, Sadali e àterus meda) aundi is primus crèsias dd’as ant fraigadas in su 1400/1500.

Su lìbburu de Bandinu podit serbiri meda, a fraigai unu liòngiu aintru sa scola antropolica sarda de gabbale, chi issu arrapresentat, cun su feminismu nou, giòvanu, in Sardìnnia, su feminismu “intersezionale”.

Custu lìbburu a custu serbit, poita sa sociedadi dda depeus ancora cambiai.  


[1] Giampaolo Salice, Dal villaggio alla nazione – La costruzione delle borghesie in Sardegna, AM&D Edizioni, Cagliari 2011, pp. 238*239