claudio magris danubio

Claudio Magris – Danubio – Ita est abarrau?

A s’inghitzu de su mesi de maju femu in Trieste. Citadi oi italiana, ariseru austrìaca, chi de sèmpiri est a tretemesu, aintru de su chi ddi naraus “Europa ocidentali”e totu su chi est orienti.

Sa genti est amesturada, e innoi inghitzat sa chistioni: podit essi su contràriu? No, no podit essi.

Perou ddoi at una parti manna de sa polìtica, is “natzionalistas”, chi dda pensant a s’imbressi.

Sa pregunta chi si depeus fai est: serbit a essi a s’imbressi, in custa parti de mundu, chi inghitzat innia, in Trieste, e acabbat in Rùssia?

Cussas diis de maju fiant diis lègias po sa gherra in Ucraina (chi sighit ancora) e, pensendi a sa “MittelEuropa”, m’est torrau a benni unu disìgiu antigu, chi tenia de meda: su disìgiu de ligi su lìbburu de Claudio Magris “Danubio”.

Claudio Magris est unu òmini scìpiu, chi at passau totu sa vida cosa sua a studiai sa literadura de lìngua tedesca.

“Danubio” est sa stòria de unu viàgiu peri unu frùmini, de sa mitza a s’acabbu in mari – su frùmini, forsis, prus de importu de s’Europa.

Magris ddu scriit, su lìbburu, in is annus otanta, e dd’acabbat in su 1984. Funt is annus de s’afracada de Reagan a sa “gherra frida”, e fintzas is annus de Gorbacev e de sa polìtica de paxi de s’URSS. Si pensàt a una Europa de paxi, capassa de fraigai una manera diferenti de biri e bivi is arrelatas internatzionalis e sa stòria.

Fiat unu mundu de notzentis? Fiat de notzentis a bisai e fai polìtica po una Europa de paxi?

Oi, in su 2022, cun su “Patto di Varsavia” mortu, sa NATO chi est lòmpia de meda a is làcanas de sa Rùssia, e una gherra orrorosa in Europa, totu est diferenti.

Ddoi est stètiu, a nai sa beridadi, su 1992, candu su Papa e fintzas sa Germània ant postu fogu a is “Balcani”. Cussu fogu, chi at mortu genti meda, est ancora allutu, mancai sa braxa siat asuta de terra, e dònnia dii podit torrai a pigai pampa (castiai su chi est sutzedendi in Kosovo).

Apu lìgiu “Danubio”, de Claudio Magris, in su 2022, pustis de 40 annus. Est unu lìbburu spantosu, no sceti poita est unu putzu de cultura, chi fait bisai totus is chi, comenti a mei, ant provau a s’acostai a su tedescu e a sa cultura tedesca.

Magris ponit impari, de manera lìgera e funguda, medas intelletualis, ia a nai totus: de Céline a Luckacs, de Goethe a is autoris casi disconnotus de Bulgaria e Romania. Magris scriit cun gradu abbilesa avatu de sa stòria, de is nazistas e de is turcus lòmpius a Vienna.

Sa cultura tedesca, chi est diferenti de sa “civilisation française”, at sighiu su Danubio e est lòmpia fintzas a càbudu de su frùmini. Cultura bolit nai manera de bivi, de fraigai domus, de fai afàrius. E fintzas de imperai sa lìngua tedesca chi, impari a totu is àteras, s’intendit in totu s’Europa de mesu e de orienti.

S’ant nau ca su muru de Berlinu, sa gherra frida e su “Patto di Varsavia” fiant enemigus de sa paxi e de sa libbertadi.

Magris at scritu “Danubio” in cussus annus, in is annus de su muru de Berlinu, de sa gherra frida e de su “Patto di Varsavia”.

Ita est abarrada de cussa “MittelEuropa”, pustis de su 1992 e cun custa gherra in Ucraina?

A parri miu pagu cosa. Oi po Magris iat a essi stètiu impossìbbili a scriri su lìbburu, a scriri cussu lìbburu.

Custu est s’arrexonamentu polìticu.

Tocat a nai, perou, chi “Danubio” aturat unu de is mellus lìbburus de viàgiu mai scritus in italianu. Chi unu bolit connosci s’ànima de s’Europa, chi est fata de cosas medas, depit sciri chi custu lìbburu agiudat meda. Est unu arresùmini, spantosu e fintzas spassiosu, de sa civiltadi e de sa stòria europea, de cussa “Europa de mesu”, diaici de importu po totu nosus.