Jean-Guy Talamoni

Sa Repùbrica in Còssiga. Jean-Guy Talamoni e su lìbburu cosa sua

A dolu mannu su lìbburu de Jean-Guy Talamoni “Le Républicanisme corse – Sources, institutions, imaginaire”, de su 2018, no s’agatat ni in sardu ni in italianu.

Jean-Guy Talamoni est su presidenti de “l’Assemblea di corsica”, est a nai su consillu arregionali de sa Còssiga. Est unu abogau, e traballat puru comenti a circadori in sa universidadi de Còssiga.

Istimat sa terra sua, fueddat beni su cossicanu. Unu bellu essempru de “intellettuale organico” a su pòpulu de Còssiga.

Su lìbburu spricat comenti sa furriada cossicana de su su 1729-1769 at tentu unu momentu artu cun la Costitutzioni de su 1755, e contat is arrexinis de sa curtura polìtica cossicana. Issa tenit liòngius cun Machiavelli e s’istòria de is bideas polìticas itàlianas e, comenti a totu is movimentus sotzialis berus, at irvilupau unu caràtiri ùnicu.

S’arresurtau est stètiu s’avolotu de su 1729-1769 e Pasquale Paoli. Seus in su séculu de is “luxis”, est a nai “dei lumi”, e is còssicanus ant a fai su chi, dexenas de annus apustis, at essi su 1789 frantzesu.

Paoli e su pòpulu suu ndi strantaxant unu istadu chi, cun sa Costitutzioni de su 1755, est legu, est a nai “laico”.

No s’arremonat sa crèsia o urreis, no s’arremonant deretus chi benint de calichisiat deu. Su meri est su pòpulu. E totu custu est antis de su 1789!

Una atra parti de interessu de su pensamentu de Paoli e de is cossicanus est s’importàntzia chi donant a s’iscola.

Ma furriaus a sa Costitutzioni cossicana. In is primas 5 arrigas ddoi at totu: su pòpulu, sa libertadi, sa tenta de sa felicidadi de su pòpulu.

Innoi ddus podeis ligi

La Diete generale del Popolo di Corsiva, lecitamente Patrone di medesimo, secondo la forma dal Generale convocata nella città di Corti sotto li giorni 16, 17, 18 novembre 1755.

Volendo, riaquistata la sua libertà, dar forma durevole, e costante al suo governo, riducendoli a costituzione tale, che da essa ne derivi la felicità della Nazione”.

Su consillu est a ddu ligi, su lìbburu, mancai siat in frantzesu, e a pensai cantu cosas de importu funt acuntessias innoi, a pagus chilometrus de nosu, e mancu ddu scieus.