libertà

Su sardu in s’aministratzioni pùblica

Intra de unas cantu diis su consillu comunali de Casteddu at a chistionai un’òrdini de sa dii, chi in s’interis est diventau “una motzioni”, apitzus de s’introdusidura de sa connoscèntzia de elementus de lìngua sarda che a elementus de valutatzioni in is cuncurus e in is scioberus.

In custus mesis si chistionat meda de bilinguismu. Custa proposta puru at fatu nasci unu dibatu biu. A nai sa beridadi, in Casteddu s’argumentu no est stètiu mai intèndiu comenti in àterus logus.

Unas cantu cidas a oi seus andaus a fai un’ispetzioni in bia Sanna, in is domus popularis de Santu Giusepi. Seus andaus a biri unu de is medas, tropus problemas de is domus popularis. S’abisita est inghitzada, e ddoi fiat unu pogheddu de stesiada intra de nosu e sa personi chi femus atobiendi. S’intendiat. Candu chi eus cumentzau a ddu chistionai in Sardu, totu est sparèssiu. A s’inghitzu fiat spantau (uno chi est studiau e chi fueddat in Sardu!), apustis prexau. S’est intèndiu “paris”, e “est paris”. Antzis, tenia cosas meda de m’imparai.

Unas cantu cidas agoa ddi apu prenguntau, a traballu, in sa Regioni, aundi iat a depi esisti su bilinguismu, poita a mimi mi chistionàt in Italianu e no in Sardu, e issu m’at arrespùndiu: po arrespetu. “Po arrespetu”. In custus fueddus ddoi est totu su problema de sa lìngua dominanti e sa lìngua dominada, de sa cultura populari e de sa cultura arta.

M’iat a benni de nai chi sa chistioni de sa lìngua est una chistioni de classi. Boleus a dda afrontai? Sa motzioni, chi a sola no introdusit cambiamentas epocalis, serbit a arrespundi a una pregunta: ddu boleus a su bilinguismu? Deu creu chi emus a depi tenni traballadoris de su Comunu chi, in is ufìtzius e in sa citadi, potzant comunicai in Sardu puru. In is palatzinas popularis e in calisisiat àteru logu. Boleus cumentzai unu caminu chi interessit sa populatzioni, su mundu de sa cultura, su mundu de s’informatzioni, su mundu de s’aministratzioni.

Cun custa motzioni preguntaus de introdusi in sa prova a boxi de is proceduras cuncursualis o de reclutamentu chi interessint su Comunu de Casteddu, sa connoscèntzia de “elementus de lìngua sarda” che a elementu de prèmiu cun puntègiu o idoneidadi aciuntiva. Est una proposta graduali. No seus introdusendi sa connoscèntzia de sa lìngua sarda scrita, aici comenti si fait po s’Italianu, s’Inglesu o calisiollat àtera lìngua, ma sa connoscèntzia de “elementus de lìngua sarda”. Est stètiu giai fatu in calincunàteru cuncursu: po esèmpiu, po cumissu de su Cunsillu regionali.

In àteras regionis de s’Itàlia, po esèmpiu in sa Baddi d’Aosta, e provìntzias, po esèmpiu Trentu e Boltzanu, chi no si connoscit sa lìngua de minoria no si intrat a su cuncursu, e bò. S’oponidura chi s’ordinamentu no ddu pirmitit, duncas, no est nimancu de afrontai.
In is cuncursus “elementus” bolit nai calincuna giorronada de stùdiu. Puru is chi no tengant peruna connoscèntzia de su Sardu, duncas, no iant a tenni perunu problema a passai sa prova de idoneidadi cun “elementus de lìngua sarda”. Funt passus piticus, si-ndi depint fai medas àterus in medas àteras diretzionis: in su mundu de sa cultura, de s’informatzioni, de s’imparu, de sa scièntzia, etc…

Ma no si podit giustificai su de fai passus piticus in custu setori poita ca in is àterus no si-ndi faint. Est po nexi de custus gioghitus chi oindii sa polìtica est aici meda disfamada. Teneus unu bisu: chi sa lìngua dominada siat paris a sa dominanti, e impari a issa chi is corpus sotzialis dominantis si pongant paris a is àterus. Nosu faeus sa polìtica po realizai bisus.

Enrico Lobina

Leave a reply: