lorenzo di stefano

Annotus impitzus de su lìbburu “Il PCI in Sardegna, il PCF in Corsica e l’identità insulare”

Su chi agatais innoi funt annotus, primus annotus. Sa spera est chi in su benidori, deu o àterus, ant a tenni sa possibbilidadi de studiai mellus custu lìbburu.

Lorenzo Di Stefano est unu italianu chi at detzìdiu de studiai in sa universidadi cosssicana de Còssiga, in Corte, sa stòria contemporanea. Nc’est bessiu unu lìbburu, chi est s’arresurtau de annus de stùdiu, cun su tìtulu “Il PCI in Sardegna, il PCF in Corsiva e l’identità insulare (1920-1991)”.

Is partidus de cussu periodu funt partidus cun d-una mannària “di massa”, a su mancu pustis de su fascismu. Est a nai chi a studiai issus, su partidu comunista de Itàlia in Sardìnnia e su partidu comunista franzesu in Còssiga, si studiat fintzas sa Còssiga e sa Sardìnnia, no sceti sa stòria polìtica de duus partidus.

Su lìbburu est profetosu po unu sciacu mannu de arrexonis.

Sa primu est chi funt pagus, pagus diaderus, is lìbburus chi castiant a sa Sardìnnia in s’interis chi castiant a sa Còssiga, e a s’imbressi. Est lastima: studiaus e connoscieus s’Itàlia, e is regionis de Itàlia, e no scieus nudda, o casi, de unu logu chi est a 30 minudus de barchita de domu nosta.

Sa de duus est chi funt pagus is lìbburus impitzus de su PCI in Sardìnnia. A su mancu, deu ndi connosciu pagus.

Poita si fueddat pagu de Sardìnnia e de Còssiga imparis? Chi castiaus su logu in cussa manera, partendi de su logu e cumparendi, unu si ndi acatat chi Sardìnnia e Còssiga funt atesu meda de Itàlia e Fràntzia e chi funt, a s’acabu, una àtera cosa.

Ma est sballiau? Cali est s’arrolu de sa geografia in sa vida de unu pòpulu?

Chena bintrai in chistionis de mètodu, o stòricas impitzus sa Sardìnnia o impitzus Pascale Paoli, andaus a su lìbburu.

Su lìbburu est cuncordau beni, est a nai chi est pratziu beni: sa parti generali, sa parti polìtica e eletorali, sa parti prus stòrica e sa parti aundi prus si scrit de sa “identità insulare”.

Su PCF, fora de una pariga de annus pustis de sa de duus gherras, no est arrennèsciu a bessiri partidu de grandu importu.

Su chi bessit de custu lìbburu, in prus, est chi su PCF, pustis de sa duus gherra mondiali (antis sa chistioni est diferenti) no at acetau sa particularidadi de sa Còssiga. Dd’at fatu po su chi pertocat sa lìngua, e prus in sa parti de giossu chi sa parti de susu. Podit essi chi parti manna de custu trabballu si depat a Jean-Baptiste Marcellesi, sociolinguista comunista cossicanu, chi trabballàt in sa universidai de Rouen.

Impitzus de su PCI est prus difitzili a ndi scriri, poita seus sardus e connoscieus sa stòria de su PCI mellus de sa stòria de su PCF. In prus, òminis mannus de su PCI comenti a Gramsci, Togliatti e Berlinguer ant tentu arrelatas strintas cun sa Sardìnnia.

Po dda segai a crutzu, a parri miu Gramsci teniat bideas diferentis de Togliatti impitzus de is chistionis natzionalis in Itàlia e impitzus de sa bidea de “unità italiana”. Po su chi at scritu, no dd’iat a essi praxiu a biri sa faci de Garibaldi comenti siddu eletorali de votai in su 1948.

In prus is comunistas sardus, Velio Spano e no sceti, fiant diaici contras a sa autonomia e sa particularidadi sarda chi fintzas Togliatti si ndi fiat acatau e ddus iat fatu cambiai bidea.

Su PCI fiat unu partidu mannu, cun problemas e perou una grandu capacidadi de atividadi. Sendi unu partidu “leninista”, in Sardìnnia iant acetau sa postura “autonomista” de Togliatti e Renzo Laconi, antis de si morri, at scritu pàginas bellas impitzus de sa stòria sarda.

Tocat a nai, puru, chi su PCI est su partidu chi a s’acabu de is annus setanta de prus at gherrau contras a su movimentu linguisticu.

Po dda serrai, seus diacòrdiu cun Di Stefano candu scrit chi “un primo aspetto che emerge con chiarezza da questo nostro studio riguarda la ‘lontananza’ fra i comunisti sardi e corsi” e chi “nel corso del Novecento, l’assenza di relazioni fra Corsica e Sardegna non è affatto limitata ai comunisti, ma rappresenta un fenomeno generale e di lunga data”, e ancora chi “se […] si confrontano direttamente le storie del PCI sardo e del PCF corso, nonostante i pochi chilometri di mare che separano le due isole, siamo di fronte a due itinerari molto diversi”.

Su chi scrit a s’acabu de su lìbburu est s’arresumini: “in conclusione […] si può affermare che il largo anticipo della svolta togliattiana sul tema dell’autonomia , profondamente sentito da entrambe le popolazioni isolane, ha contribuito a dare un diverso peso politico e una diversa conformazione della traiettoria militante ed elettorale del PCI sardo rispetto a quello del PCF corso”.

Antis de acabai custu scritu, mi praxit a arremonai s’importàntzia chi Di Stefano donat a “le lotte per la terra in Sardegna (1944-1950)”, chi po Girolamo Sotgiu fiant “il più ampio movimento di masse della storia sarda, superiore alle rivolte feudali del XVIII secolo e alla politicizzazione delle masse contadine dopo la Grande guerra, sotto le insegne del movimento dei combattenti e del Partito Sardo d’Azione”.

Su PCI, e sa storiografia comunista, at detzìdiu de scaresci su chi est sutzèdiu in cussus annus in Sardìnnia, Calabia, e medas àterus logus, poita teniat una bidea “industralista”.

Oi, in su 2023, est ora de ndi torrai a fueddai, e a arregordai a òminis a tipu Paolo Cinanni.