ScS profilo

Sa Sardìnnia si lìbberat in sardu o no si lìbberat

Sa Sardìnnia si lìbberat in sardu o no si lìbberat

Duas noas chi parit no nc’intrint nudda s’una cun s’àtera.

Sardìnnia, “ocidenti”, sa parti arrica de su mundu. In Aritzo a unu òmini de 46 annus ddi benit unu corpu a su coru, e si nci morit. Sa guàrdia mèdica no nci fiat. In sa primu repùbblica nci iat a essi stètia e mancai immoi fiat biu ancora.

Vietnam, is pròprius diis. Custu stadu, chi in su 2004 teniat 60 milionis de bividoris, e oi ndi tenit 100, at presentau unu progetu mannu po si fai sa IA (intelligèntzia artificiali) cosa sua. Sa IA at a bintrai in dònnia mamentu de sa vida de chini bivit innia. A s’inghitzu de is annus 80 su Vietnam fiat unu de is logus prus pòburus de su mundu. Oi est unu logu, po unu sciacu mannu de cosas, chi donat prus spera a is giòvunus, chi no sa Sardìnnia, o s’Itàlia, o s’Europa.

It’est sutzèdiu? Poita seus andendi diaici mali?

Frimmendisì a sa Sardìnnia, ita no at funtzionau de s’unidadi de Itàlia a oi, e in is ùrtimus 40 annus?

A Boreddu Cubeddu ddi praxit meda a arremonai custa cosa: “i paesi non sono coltivati in ragione della loro fertilità, ma in ragione della loro libertà”.

Seu diacòrdiu cun custu “aforisma”.

Sa Sardìnnia tenit unu sciacu mannu de cosas chi serbint in custu sèculu: soli, mari, terra, bentu, intelligèntzia. Ddi ammancat sa lìbbertadi. S’arrelata cun s’Itàlia no est un’arrelata de lìbbertadi.

Sa lìngua nc’intrat, nc’intrat meda.

Una lìngua no est una “aina de comunicatzioni”. Po custu oi esistit s’IA. S’àtera dii un’amiga (sarda) no cumprendiat su chi apu scritu in sardu, dd’apu postu in “Gemini”, su sistema de IA de Google, e mi dd’at furriau in italianu (beni) chena de fai passai unu segundu.

Chi boleus comunicai cun chinichisiat cun sa IA ddu podeus fai.

Sa lìngua est una àtera cosa. Sa lìngua fràigat su mundu, fràigat sa cuscièntzia e sa centralidadi de unu pòpulu, de unu logu. Chi si nci sparessit sa lìngua de su pòpulu, cussu pòpulu no esistit prus. Benimindi libbertadi.

Sa lìngua est sa manera de cumandai, s’italianu at tentu custu arrolu, e dd’at a tenni sèmpiri, fintzas chi su sardu sparessit de Sardìnnia (e podit sutzedi).

Ca sa lìngua de is sardus est su sardu, no ddoi at nudda de fai. Podis fai finta de ti ddu scaresci, perou est diaici. Ddoi at barrancus chi, mancai mannus, funt de barigai.

Po custas arrexonis, sa Sardìnnia si lìbberat in sardu o no si lìbberat. Podit parri massimalista, ma chini in su 1980 iat a essi pensau chi oi su Vietnam iat a essi stètiu meda prus ainnantis de nosu? Dd’at fatu cun sa fortza de unu pòpulu lìbberu.

“Sardìnnia tzerriat Sardìnnia” preguntat a is ativistas suus de arrexonai a pitzus de custas cosas, e de imparai su sardu.

Ca s’impinnu po una cosa, a dii de oi, no est a nai chi àterus iant a depi fai una cosa….est a dda fai.

“Sardìnnia tzerriat Sardìnnia” preguntat a is àteras organizatzionis e partidus de si fai sciri ita ndi pensant….e de imparai su sardu! Si cumbidaus a sighiri is cursus chi seus inghitzendi, de livellu bàsicu e prus adelantau.

Si cumbidaus, a totus, a is ciaciarradas in lìnia chi eus a fai, a pitzus de totu is chistionis prus tostadas de sa vida sotziali de Sardìnnia: eus a partiri de sa sanidadi!